Astana, 25 Ağustos 2025 –
Kazakistan, son yıllarda attığı ekonomik adımlarla sadece Orta Asya’nın değil, küresel ticaretin de yükselen aktörlerinden biri haline geliyor. Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’in “Adil Kazakistan” vizyonu doğrultusunda yürütülen reformlar, ülkenin ticaret hacmini büyütürken aynı zamanda ihracat yapısını kaynak yoğun ürünlerden yüksek katma değerli ve çeşitlendirilmiş ürünlere doğru dönüştürmeyi hedefliyor.
2025 yılının ilk yedi ayında Kazakistan’ın ticaret hacmi %8,6 oranında artarak yeni bir rekor kırdı. Aynı dönemde sektöre yapılan yatırımlar 438 milyar tengeye (yaklaşık 822 milyon ABD doları) ulaşarak bir önceki yıla göre %37 büyüme gösterdi. Ülkede ticarete aktif olarak katılan işletme sayısı 800 bini aşarken, bu alanda istihdam edilen kişi sayısı 1,5 milyonu geçti. Bu gelişmeler, ülkenin sadece enerji ve hammadde ihracatına bağımlı kalmadığını, genişleyen üretim ve hizmet sektörleriyle ekonomik tabanını güçlendirdiğini ortaya koyuyor.
Hükümet, yerli üreticileri korumak ve iç piyasadaki dengeyi sağlamak amacıyla önemli adımlar da attı. Yeni düzenlemelerle mağazaların raflarının en az %50’sinin Kazakistan menşeli ürünlere ayrılması zorunlu hale getirildi. Ayrıca sınır kontrolleri sıkılaştırıldı; yılın ilk yarısında yaklaşık 600 bin ton hayvansal ürün taşıyan 47 binden fazla araç denetlendi, uygunluk şartlarını taşımayan yüzlerce araç geri çevrildi. Bu önlemler, hem gıda güvenliğini sağlamayı hem de yerli üreticilere rekabet avantajı kazandırmayı amaçlıyor.
İhracat tarafında ise çeşitlendirme politikaları dikkat çekiyor. “Tek durak” mekanizmasıyla faaliyet gösteren ulusal ihracat kredi ajansı, Ocak–Temmuz döneminde 394 milyar tenge tutarında destek sağladı. Bu desteğin %71’i küçük ve orta ölçekli işletmelere, %83’ü ise orta ve yüksek katma değerli ürünlerin ihracatına yöneldi. Ayrıca Kazakistan, Çin ve Özbekistan gibi stratejik pazarlarda ulusal fuar alanları açarak, JD.com, Douyin ve Alibaba gibi uluslararası e-ticaret platformlarında ürünlerini tanıtarak küresel görünürlüğünü artırıyor.
Ticaret piyasalarının daha şeffaf ve istikrarlı hale gelmesi amacıyla Aralık 2024’te çıkarılan yeni borsa yasası ile “toplumsal öneme sahip mallar” tanımlandı. Böylece enerji ve temel gıda ürünlerinde fiyat dalgalanmalarının önlenmesi, piyasa şeffaflığının sağlanması hedeflendi. Öte yandan doğrudan fiyat kontrolleri yerine hedefli sosyal destek programlarına geçildi. Nisan ayında başlatılan “Dijital Gıda Kuponu” pilot uygulamasıyla dar gelirli ailelere temel ihtiyaçlarını alış fiyatından satın alma imkânı tanındı.
Kazakistan’ın dış ticaret performansı da bu adımların etkisini gösteriyor. 2024 yılında ülkenin toplam ürün ve hizmet ihracatı 40,6 milyar ABD dolarına ulaşarak planlanan hedefi aştı. Non-enerji ihracatındaki büyüme, ülkenin uzun vadede daha dengeli ve sürdürülebilir bir ekonomik yapıya kavuştuğunu işaret ediyor. 2025’in ilk yarısında ise tarım ve gıda ürünleri ihracatı %38’den fazla artarak 3,2 milyar dolara ulaştı. Bu alan, Kazakistan’ın sadece enerji devi değil, aynı zamanda güçlü bir tarım tedarikçisi olabileceğini de kanıtlıyor.
Uluslararası kuruluşlar da Kazakistan’ın bu stratejik yönelimine dikkat çekiyor. OECD’nin 2024 raporunda, ülkenin lojistik altyapısını geliştirmesi, KOBİ’lerin dış ticaretteki rolünü artırması ve ihracat destek mekanizmalarını daha da güçlendirmesi gerektiği vurgulanıyor. Bu bağlamda “Caspian Knot” lojistik projesi, Orta Asya ile Avrupa arasındaki ticaret koridorunda kritik bir merkez olarak öne çıkıyor.
Tüm bu gelişmeler, Kazakistan’ın sadece kendi iç piyasasını güçlendirmekle kalmayıp, aynı zamanda uluslararası ticarette daha güçlü bir konum elde etmeye kararlı olduğunu ortaya koyuyor. Ülke, kaynak zenginliğini yüksek katma değerli üretim ve çeşitlendirilmiş ihracatla birleştirerek küresel ekonomideki rolünü her geçen gün daha da büyütüyor.
Kaynaklar:
-
The Astana Times
-
OECD Report
