Enerjide Yeni Dönem: Özbekistan, Rusya ile Yüksek Kapasiteli Nükleer Santral İçin İlk Adımı Attı
Özbekistan, enerji arz güvenliğini artırmak ve ekonomik kalkınmasını sürdürülebilir bir zemine oturtmak amacıyla stratejik bir adım daha atarak, Rusya'nın devlete bağlı nükleer enerji kurumu Rosatom ile yüksek kapasiteli nükleer enerji santrali inşası konusunda teknik ve fizibilite araştırmalarını başlattı.
Bu girişim, Özbekistan’ın Sovyetler Birliği’nden bu yana nükleer enerjiye yönelik en iddialı açılımı olarak değerlendirilirken, Rosatom yetkilileri ile Özbek hükümet yetkilileri geçtiğimiz hafta Taşkent’te bir araya gelerek projenin ilk teknik çerçevesini şekillendirdi. Yapılan açıklamaya göre proje, Rosatom’un VVER-1000 tipi basınçlı su reaktörleri üzerine inşa edilecek ve uzun vadede ülkenin elektrik üretim kapasitesine 2,4 gigawatt gibi ciddi bir katkı sunması hedefleniyor.
Neden Nükleer?
Özbekistan, halihazırda enerji ihtiyacının önemli bir kısmını doğalgazdan karşılıyor. Ancak artan sanayileşme, kentleşme ve nüfusla birlikte enerji ihtiyacı yıllık %6-7 oranında büyüyor. Bu kapsamda hükümet, enerji çeşitliliğini artırmak, karbon salımını düşürmek ve enerji ihracatına zemin hazırlamak amacıyla nükleer enerjiye yönelmiş durumda.
Ülke yönetimi, nükleer enerjinin yalnızca enerji üretimini garanti altına almakla kalmayacağını, aynı zamanda teknoloji transferi, istihdam ve bilimsel araştırma altyapısının gelişmesi açısından da büyük katkı sağlayacağını vurguluyor.
Rosatom ile İşbirliği Detayları:
Rosatom, şu anda dünyada 30’un üzerinde nükleer santral projesinde aktif rol alıyor. Özbekistan’da kurulması planlanan yüksek kapasiteli reaktörler, Türkiye’de yapımı devam eden Akkuyu Nükleer Santrali ile benzer teknolojiye sahip olacak.
Yapılan ilk açıklamalara göre:
-
Santral için muhtemel lokasyon olarak Navoi bölgesi değerlendiriliyor.
-
Proje kapsamında eğitimli insan gücü oluşturmak amacıyla Özbek öğrenciler, Rusya’daki nükleer mühendislik programlarına burslu olarak kabul edilecek.
-
İlk fazın tamamlanmasının ardından ikinci reaktör inşası da gündeme gelebilir.
Tepkiler ve Uluslararası Değerlendirme
Rosatom'un bu hamlesi, bölgesel enerji rekabetinde Özbekistan’ı bir üst lige çıkarabilecek potansiyele sahip. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) ve Dünya Bankası gibi kurumlar, Orta Asya’da karbonsuz enerji dönüşümünün kilidini nükleer ve yenilenebilir yatırımların birlikte açabileceği görüşünde birleşiyor.
Buna karşılık, bazı çevreler nükleer güvenlik, atık yönetimi ve dışa bağımlılık gibi konularda çekincelerini sürdürüyor. Özellikle Çernobil ve Fukuşima gibi geçmiş felaketler nedeniyle kamuoyunun bir kesiminde temkinli bir yaklaşım söz konusu.
Kaynaklar: reuters.com
